Klapy w systemach przeciwpożarowych
Nie każdy, kto ma styczność w swoim zawodzie z urządzeniami przeciwpożarowymi, musi się na nich dobrze znać. Niemniej jednak, często niezbędna jest podstawowa wiedza w tym zakresie, by móc porozumieć się ze specjalistą, chociażby w kwestii obsługi serwisowej. Kilka sytuacji na moim stanowisku pracy pokazało, że warto wyjaśnić, jakie są rodzaje klap stosowanych w systemach przeciwpożarowych oraz czym się od siebie różnią.
Mówiąc najprościej, bez stosowania specjalistycznej nomenklatury, wyróżniamy dwa rodzaje klap: klapy oddymiające i klapy przeciwpożarowe.
Klapy oddymiające to otwieralne urządzenia, montowane najczęściej w połaci dachu* w celu odprowadzania dymu i energii cieplnej z pożaru na zewnątrz obiektu. Wyposażone są w podłużny, wrzecionowy siłownik pneumatyczny (CO2) lub elektryczny (24V**).
Klapy przeciwpożarowe to urządzenia montowane w ścianie/stropie, kanale/szachcie wentylacyjnym lub oddymiającym. Stosowane są w celu utrzymania podziału na strefy pożarowe, zapobiegania rozprzestrzenianiu się pożaru w inne części obiektu oraz kierowania przepływem dymu i powietrza w systemach oddymiania mechanicznego. Wyposażone są w prostokątny, osiowy siłownik elektryczny (24V/230V) lub mechanizm sprężynowy.
Jakie są ich najczęstsze zastosowania:
Klapy oddymiające:
- oddymianie klatek schodowych,
- oddymianie dużych powierzchni produkcyjnych i magazynowych,
- oddymianie sklepów, pasaży, dróg ewakuacyjnych w centrach handlowych i budynkach użyteczności publicznej.
Klapy przeciwpożarowe:
- kanały wentylacyjne i oddymiające w budynkach mieszkalnych, biurowych, hotelowych czy użyteczności publicznej (najwięcej w garażach podziemnych),
- przepusty wentylacyjne klatek schodowych oraz pomieszczeń wydzielonych pożarowo,
- kanały wentylacyjne i oddymiające zlokalizowane na dachach.
Klapy oddymiające i przeciwpożarowe występują w obiektach w bardzo zróżnicowanych ilościach, w zależności od jego typu. W budynkach mieszkalnych czy biurowych znacznie więcej będzie klap przeciwpożarowych – od kilkudziesięciu do kilkuset sztuk. Klap oddymiających natomiast najwięcej będzie w obiektach PM – od kilku, przez kilkadziesiąt, do kilkuset.
W branży funkcjonuje jeszcze kilka innych nazw omawianych urządzeń, o których warto wspomnieć:
Klapy oddymiające: klapy dymowe, klapy dachowe, świetliki oddymiające i inne. Razem z całym systemem określane często jako samoczynne urządzenia oddymiające.
Klapy przeciwpożarowe: klapy odcinające, klapy przeciwpożarowe oddymiające, przeciwpożarowe klapy odcinające do systemów wentylacji bytowej, przeciwpożarowe klapy odcinające do systemów wielostrefowej wentylacji pożarowej i inne.
Należy dodać, że klapy oddymiające pełnią także rolę doświetleń oraz mogą być wyposażone w funkcję wentylacji bytowej/przewietrzania. Występują w wersji punktowej lub wbudowane w pasmo świetlne. Bardzo podobnym elementem do klap oddymiających są świetliki stałe (nieotwieralne) lub klapy wentylacyjne, które mogą być instalowane naprzemiennie z klapami oddymiającymi, w celu zwiększenia oświetlenia dziennego lub przewietrzania obiektu. Dobrze wiedzieć, że razem z urządzeniami oddymiającymi mogą występować klapy żaluzjowe napowietrzające montowane w fasadzie budynku.
Moje doświadczenie pokazuje, że znajomość podstawowych różnic w opisywanej materii znacznie ułatwia obsługę kontrahenta, umożliwiając udzielenie szybszego i dokładniejszego wsparcia technicznego czy chociażby przygotowanie dobrze dopasowanej oferty serwisowej.
Wskazówka praktyczna: przy wszelkich zapytaniach serwisowych dobrze jest załączać jak najwięcej informacji – zestawienie ilościowe, dokładna nazwa, wymiary, numery seryjne, rok produkcji, zdjęcia urządzeń, zdjęcia naklejek znamionowych, nazwa i lokalizacja obiektu. Wbrew powszechnym przypuszczeniom, producent nie zawsze może mieć wgląd do informacji, jakie dokładnie urządzenia dostarczono na dany obiekt. Szczególnie jeśli chodzi o inwestycje, w których nie wykonywał prac montażowych, najczęściej dotyczy to klap przeciwpożarowych.
* - w niektórych sytuacjach oddymianie może być realizowane przez klapy żaluzjowe oddymiające montowane w ścianie elewacyjnej lub okna oddymiające (okna oddymiające to nie to samo co klapy).
* - dopuszcza się stosowanie również instalacji 48V.
Autor: Michał Reszka, Regionalny Kierownik Sprzedaży, Dział Serwisu MERCOR
______________
Bibliografia:
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690), zmienione przez Dz.U. z 2015 r. poz. 1422, Dz.U. z 2019 r. poz. 1065, Dz.U. z 2022 r. poz. 1225 oraz Dz.U. z 2024 r. poz. 726.
PN-EN 12101-2:2005. Systemy ochrony przeciwpożarowej – Klapy dymowe – Część 2: Wymagania techniczne i metody badań. Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny, 2005. (Norma wycofana i zastąpiona przez PN-EN 12101-2:2017-05).
PN-EN 12101-2:2017-05. Systemy ochrony przeciwpożarowej – Klapy dymowe – Część 2: Wymagania techniczne i metody badań. Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny, 2017.
PN-EN 1366-2:2015-08. Systemy ochrony przeciwpożarowej – Badania odporności ogniowej instalacji użytkowych – Część 2: Przeciwpożarowe klapy odcinające. Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny, 2015.
PN-EN 1366-10:2023-02. Systemy ochrony przeciwpożarowej – Badania odporności ogniowej elementów budowlanych – Część 10: Klapy odcinające do systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu. Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny, 2023.
Mercor S.A. Informacje Techniczne – Klapy Przeciwpożarowe. Warszawa, 2019. Dostęp online: https://mercor.com.pl/media/144696/it_klapy-ppoz_2019.pdf [dostęp: 19 marca 2025].
Mercor S.A. Informacje Techniczne – System Wentylacji. Warszawa, 2023. Dostęp online: https://mercor.com.pl/upload/download/19/attachments/283/PL_Mercor_InfTechniczny_SystemWentylacji%20012023a.pdf [dostęp: 19 marca 2025].
