Jak wybrać system wentylacji pożarowej?
Oddymianie garaży realizowane może być na dwa sposoby, poprzez kanałową wentylację oddymiającą lub poprzez strumieniową wentylację oddymiającą. Czym się różnią oraz z której korzystać w przypadku garaży podziemnych?
Pomimo faktu, że garaży podziemnych powstaje relatywnie sporo, wentylacja pożarowa tych obiektów, jako zagadnienie, jest dla projektantów i architektów tematem nadal bardzo trudnym. Poruszając się pomiędzy wytycznymi prawnymi, opracowaniami naukowymi oraz doświadczeniem praktyków, dane zadanie projektowe nadal potrafi zaskoczyć. Jakie istnieją systemy wentylacji pożarowej w garażu oraz jakie czynniki decydują o wyborze systemu?
Wentylacja pożarowa to obowiązek
Czym jest instalacja wentylacji oddymiającej? Zgodnie z zapisami w Warunkach Technicznych, czyli Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022r. poz. 1225, z 2023r. poz. 2442 oraz 2024r. poz. 474 z późn. zm.) oraz Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 16 maja 2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie (Dz. U. 2023 poz. 1210), jest to instalacja, której zadaniem jest nie tylko usunięcie dymu z danego pomieszczenia, ale również zapewnienie bezpiecznej i skutecznej ewakuacji dla osób, które w takim pomieszczeniu się znajdują, podobnie jak stworzenie warunków do pracy ekip ratowniczych. Dodatkowo, instalacja wentylacji oddymiającej charakteryzuje się stałym dopływem powietrza zewnętrznego, które często jest również określane jako powietrze kompensacyjne (§ 270).
W przypadku garaży zamkniętych, zgodnie z § 277. 4., należy stosować instalację wentylacji oddymiającej uruchamianą za pomocą systemu wykrywania dymu, w przypadku gdy ta strefa nie posiada bezpośredniego wjazdu lub wyjazdu z budynku lub gdy jej powierzchnia przekracza 1500 m2.
Podstawowe elementy instalacji oddymiania
Oddymianie garaży podziemnych realizowane może być na dwa sposoby. Pierwszym jest kanałowa wentylacja oddymiającą, drugim sposobem natomiast wentylacja strumieniowa.
Na instalację oddymiania kanałowego składają się:
- kanały oddymiające rozprowadzone pod stropem garażu, zakończone kratkami oddymiającymi,
- wentylatory oddymiające na końcu instalacji kanałowej,
- punkty grawitacyjnej kompensacji powietrza.
W skład instalacji oddymiania strumieniowego wchodzą natomiast następujące elementy:
- główne szachty oddymiania i kompensacji powietrza, z wentylatorami oddymiającymi, z możliwością pracy w rewersie,
- punkty grawitacyjnej kompensacji powietrza,
- wentylatory strumieniowe rozmieszczone pod stropem garażu.
Dwie zasady działania
Instalacja oddymiania kanałowego załącza się po alarmie pożarowym. W wyniku działania instalacji następuje podział na warstwę gorącego dymu pod stropem oraz poniżej na warstwę wolną od dymu, bezpieczną do przemieszczania się podczas ewakuacji oraz umożliwiającą działanie ekip ratowniczych.
Instalacja oddymiania strumieniowego załącza się natomiast w dwóch etapach. W pierwszym etapie, po alarmie pożarowym, załączają się główne wentylatory oddymiające, kompensacji mechanicznej powietrza oraz kompensacja grawitacyjna. Działanie instalacji ma za zadanie zapewnienie bezpiecznych warunków do ewakuacji poprzez utrzymanie dymu pod stropem garażu. Instalacja oddymiania w takim trybie pracuje do czasu zakończenia ewakuacji. Po ewakuacji wszystkich użytkowników garażu, z centrali zasilająco-sterującej uruchamiane są wentylatory strumieniowe w kierunku szachtu oddymiającego. W wyniku tego dym zostaje utrzymany w obszarze między źródłem pożaru a szachtem oddymiającym. Dzięki pracy wentylatorów strumieniowych, zapewnia się ekipom ratowniczym łatwy dostęp do źródła pożaru, obniżając jednocześnie temperaturę dymu.
Jaki system oddymiania wybrać?
Co ciekawe, ustawodawca nie określa wymagań formalnych związanych z parametrami wykorzystywanego systemu, lecz wskazuje na cel jego zastosowania i funkcjonalność. Za prawidłowość doboru i efektywność systemu odpowiada wiec projektant.
Stojąc więc przed wyborem zaprojektowania konkretnego rodzaju instalacji oddymiania, projektant musi wziąć pod uwagę kilka istotnych czynników.
Instalacja oddymiania strumieniowego najlepiej sprawdzi się w garażach, w których:
- możliwy jest podział na strefy dymowe,
- dostępne są szachty oddymiania w każdej strefie dymowej lub istnieje możliwość wykonania wyrzutni terenowej w każdej strefie dymowej.
Instalację oddymiania kanałowego najlepiej jest zaprojektować w garażach:
- z jedną strefą dymową,
- dostępnym jednym szachtem oddymiania,
- o wysokości co najmniej 3 m, ze względu na wielkogabarytowe kanały oddymiające prowadzone pod stropem.
Ze względu na brak metod obliczeniowych do projektowania instalacji oddymiania strumieniowego, projektant powinien pamiętać, aby skuteczność zaprojektowanej instalacji potwierdzić za pomocą symulacji CFD. Instalację kanałową można zaprojektować w oparciu o istniejące metody obliczeniowe, w związku z czym wykonanie symulacji nie jest wymagane.
Sprawdzone rozwiązania
Kanałową instalację oddymiania jak i strumieniową instalację oddymiania można zaprojektować wykorzystując następujące urządzenia:
Wentylatory oddymiające mcr Monsun
Wentylatory oddymiające mcr Pasat
Wentylatory strumieniowe mcr Bora
Elżbieta Borowska
Projektant
Pion Systemów Wentylacji Pożarowej